Đây là một trong những mô hình tổ, nhóm phụ nữ liên kết bao gồm những hội viên phụ nữ cùng chí hướng, chung mục đích, am hiểu về lĩnh vực sản xuất kinh doanh, dịch vụ mà họ lựa chọn, trong đó đề cao yếu tố truyền thống, cũng như kinh nghiệm điều hành và trực tiếp tham gia sản xuất, chế biến của các chị em trong nhóm, tổ của Hội LH Phụ nữ huyện Lâm Thao.
Tổ Phụ nữ liên kết sản xuất bánh Nẳng làng Dòng có trụ sở ở khu 4, chính là ngôi nhà rộng rãi, khang trang của bà Nguyễn Thị Lan - 57 tuổi, tổ trưởng. Từ ngày đầu thành lập, tổ có 4 thành viên (mỗi thành viên đại diện cho 1 hộ gia đình). Sau đó không lâu, tổ phát triển thêm 2 thành viên nữa, nâng tổng số thành viên hiện có lên 6 người, trong đó có 2 thành viên thuộc diện hộ nghèo. Để có nguồn vốn hoạt động, bên cạnh sự hỗ trợ đầu tư ban đầu của Hội LH Phụ nữ huyện Lâm Thao với số tiền 5 triệu đồng thì các thành viên tự nguyện góp vốn mỗi người 10 triệu đồng. Số tiền góp vốn này được tổ đưa vào trang bị dụng cụ chế biến, mua sắm vật phẩm, nông sản để sản xuất bánh thông qua sự bàn bạc và đi đến thống nhất của mỗi thành viên.
Bánh Nẳng - một trong những loại bánh quê, đặc sản truyền thống của làng Dòng
Bánh Nẳng - một trong những loại bánh quê, đặc sản truyền thống của làng Dòng được lựa chọn là sản phẩm chính trong quá trình hoạt động của tổ. Tuy nhiên, loại bánh này do đặc điểm chỉ sử dụng trong thời gian ngắn (khoảng 2, 3 ngày từ khi ra lò) và rất thích hợp với thời tiết mát, lạnh nhất là các mùa Thu, Đông, Xuân, do vậy, việc sản xuất bánh Nẳng cũng phụ thuộc vào mùa, thời tiết mát thì nhu cầu của người tiêu thụ cao hơn nên hoạt động sản xuất cũng thường xuyên hơn. Khi có đơn hàng, các thành viên tập trung đến nhà tổ trưởng cùng nhau làm bánh, bà Nguyễn Thị Lan cho biết “Vào vụ sản xuất bánh, tổ nhận được nhiều đơn hàng với số lượng lớn, các chị em tập trung làm ngày, làm đêm, không kể giờ giấc, có khi thức trắng đêm mới kịp thời gian giao hàng cho khách. Vào dịp Tết Nguyên đán hay những ngày lễ đầu năm đơn hàng lên tới 60, 70 kg bánh phải gói, nấu liên tục. Những lúc tấp nập như thế, ông nhà tôi lại đi chợ, vào bếp nấu cơm cho chị em cùng ăn luôn tại chỗ...”. Ngoài bánh Nẳng là mặt hàng chính của tổ, vào các thời điểm ít khách đặt chế biến thì các chị em còn sản xuất thêm nhiều loại bánh khác như bánh Chưng, bánh Giò, Dợm, Dầy, bánh Cuốn, bánh Tai, Tẻ, bánh Đúc... để phục vụ nhu cầu tiêu thụ của bà con nhân dân trong vùng, khách ở bên ngoài nghe tiếng lành đồn xa đến đặt hàng cho các sự kiện, mua làm quà biếu, mua để sử dụng trong gia đình... Nói về kỹ thuật sản xuất, chế biến bánh Nẳng, chị Nguyễn Thị Hoa - sinh năm 1962 - một trong hai thành viên thuộc hộ nghèo của tổ, cho biết “Việc làm bánh Nẳng yêu cầu rất tỉ mỉ từ khâu chọn mua vỏ Sở, vỏ Bưởi phơi khô, đốt lấy tro làm nước Nẳng đến việc chọn gạo Nếp phải là gạo Nếp ngon, thơm, hạt to, tròn đều, không gãy, không lẫn Tẻ được ngâm với nước Nẳng từ 8 - 10 tiếng đồng hồ. Sau đó dùng nước đọt măng tre tươi đã được đốt chín, quắt lại, tước nhỏ mang phơi khô, khi sử dụng thì đun nước sôi, để nguội ngâm gạo mới cho ra màu bánh đặc trưng là màu vàng tươi. Bánh được gói bằng lá dong bánh tẻ, bên trong có một lớp lá chít để giữ mùi thơm, bánh thành phẩm có màu vàng mật ong, dẻo, không nồng mùi vôi hay mùi vỏ cây, vỏ quả, ăn mát, quánh... như vậy là bánh đạt yêu cầu”. Theo đó, mỗi chiếc bánh Nẳng tương ứng với 1 lạng gạo Nếp, được luộc trong khoảng thời gian 10 tiếng, bánh chín vớt ra rửa sạch, xếp đứng cho ráo nước. Trong thời gian một giờ gói bánh, người nào làm nhanh thì sẽ gói được 30 chiếc, tương đương 3 kg gạo; còn lại đa số là gói 25 chiếc/ giờ đồng hồ. Mỗi chiếc bánh làm ra chi phí khoảng 7.500 đồng, giao buôn 9.000 đ/ chiếc, bán lẻ ra thị trường 10.000 đ/ chiếc. Trừ chi phí, thu nhập bình quân của các chị vào những thời điểm nhàn rỗi cũng đạt từ 7 đến 8 triệu đồng/ người/ tháng; còn vào vụ chế biến theo số lượng đơn hàng nhiều thì thu nhập có thể lên tới 10 - 12 triệu đồng/ người/ tháng. Tiền lãi được cộng dồn, lợi nhuận được tính theo sản phẩm chứ không chia bình quân theo đúng tiêu chí “Làm theo năng lực hưởng theo yêu cầu”, luôn bảo đảm sự đoàn kết, không suy bì, người mạnh làm giúp người yếu. Bản thân chị Nguyễn Thị Hoa là người bị bệnh tim, sức khỏe kém hơn các chị em khác nhưng chị lại rất chăm chỉ, lấy cần cù bù khả năng và chính là người đạt kỷ lục gói bánh cao hơn các thành viên khác trong tổ. Chị Vũ Thị Mai Hương - Chủ tịch Hội LH Phụ nữ xã Xuân Lũng cho biết: “Việc làm của các thành viên không những mang lại thu nhập đều đặn, lại được ôn luyện, gìn giữ nghề truyền thống của gia đình, làng quê nên các chị rất vui, rất háo hức mỗi khi nhận được đơn hàng. Mặc dù có những khi phải gói bánh thâu đêm suốt sáng nhưng gia đình các chị luôn ủng hộ, chồng con không phàn nàn mà còn tích cực giúp các chị dành trọn niềm đam mê cho công việc”. Kể về những kỷ niệm buồn, vui trong công việc làm bánh, chị Quản Thị Loan khoe có lần làm bánh đêm, do mải gói bánh, lại vui chuyện dông dài nên các chị quên khuấy 15 kg gạo ngâm cho đợt gói sau thành thử số giờ ngâm gạo dài hơn khoảng hơn 1 giờ đồng hồ. Đến khi luộc xong mẻ Nẳng này bị hỏng, bánh không lên màu như mong muốn, nhão... buộc phải đổ bỏ. Các chị bấm bụng bảo nhau “phi tang” vật chứng, không cho gia đình nào được biết đề phòng các chủ nhà xót ruột, tiếc của mà ì xèo, lời ra tiếng vào làm ảnh hưởng đến những buổi làm bánh sau... Sau vụ đó, các chị lấy 15 kg bánh hỏng ấy làm bài học xương máu để bảo nhau không được phép tái lại sơ xuất, phải tuân thủ nghiêm ngặt quy trình làm bánh cũng như tỷ lệ pha chế phụ gia sao cho bánh ra lò đáp ứng tiêu chí ngon, bổ, rẻ, đẹp, an toàn vệ sinh thực phẩm. Đến nay, sau gần hai năm đi vào hoạt động, tổ Phụ nữ liên kết sản xuất bánh Nẳng làng Dòng đã đi vào ổn định, lượng bánh sản xuất ra ngày càng nhiều, người tiêu thụ cũng đa dạng hơn, bánh Nẳng làng Dòng đã lên máy bay đến các tỉnh, thành phố miền Nam, bánh theo người làng Dòng sang Đài Loan, Hàn Quốc, đi Ma Cao, Singapore...
Góp phần cùng thành công của tổ Phụ nữ liên kết sản xuất bánh Nẳng làng Dòng luôn có sự quan tâm, theo dõi sát sao từng bước đi của tổ, hỗ trợ, tư vấn của Hội LH Phụ nữ xã Xuân Lũng và Hội LH Phụ nữ huyện Lâm Thao. Chị Vương Thủy Vân - Phó Chủ tịch Hội LH Phụ nữ huyện, nhận xét “Tổ Phụ nữ liên kết sản xuất bánh Nẳng làng Dòng đã thực hiện đúng mục tiêu mà huyện Hội đề ra là nâng cao năng lực và tăng tính sáng tạo cho các thành viên trong tổ thông qua việc chia sẻ các kiến thức kỹ thuật, kinh nghiệm về cách làm bánh cũng như tiêu thụ ra thị trường. Từ đó, huy động được nguồn lực trong gia đình các thành viên, vừa thực hiện việc cung cấp sản phẩm vừa tiêu thụ và kinh doanh có hiệu quả, cùng giúp nhau phát triển kinh tế, nâng cao đời sống gia đình, góp phần xóa đói giảm nghèo, xây dựng nông thôn mới...”. Để hoàn thành mục tiêu này, những năm qua, ngoài việc hỗ trợ về kinh phí cho tổ, Hội LH Phụ nữ huyện còn tổ chức cho các thành viên trong tổ tham gia các lớp tập huấn về kỹ năng quản lý kinh doanh, kỹ năng tiếp thụ, mở rộng thị trường và tập huấn kỹ thuật bảo đảm vệ sinh an toàn thực phẩm. Ngoài ra, Huyện Hội còn tích cực tổ chức quảng bá sản phẩm của tổ ra ngoài thị trường thông qua các kỳ hội chợ ở huyện, tỉnh, bánh Nẳng được trưng bày tại gian hàng triển lãm của Hội LH Phụ nữ tỉnh nhân ngày “Phụ nữ khởi nghiệp” thu hút rất đông khách đến tham quan và thưởng thức. Vừa làm vừa rút kinh nghiệm trong điều hành, triển khai hoạt động, đến nay mô hình tổ Phụ nữ liên kết sản xuất bánh Nẳng làng Dòng đã khẳng định được uy tín trên thị trường. Không riêng gì tổ trưởng Nguyễn Thị Lan mà các thành viên khác như Trần Thị Hồng, Vũ Thị Hằng Nga, Quản Thị Loan, Nguyễn Thị Bích Ngọc, Nguyễn Thị Hoa luôn đam mê với công việc của mình và luôn có mong muốn thương hiệu bánh Nẳng làng Dòng ngày càng vang xa trên thị trường và được người tiêu dùng khắp nơi biết đến với một loại bánh quê tràn đầy vị quê thanh đạm, thơm mát, ăn một lần nhớ mãi!
T.A