Không khí văn chương trong những ngày thành lập Ban Vận động Hội, chiêu mộ anh em văn nghệ rất vui, những người cùng hội cùng thuyền “cái thuở ban đầu lưu luyến ấy”. Đội ngũ thơ Phú Thọ khá đông: Nguyễn Bùi Vợi, Vũ Đình Minh, Khánh Nguyên, Nguyễn Đình Ảnh, Nguyễn Thái Vận, Hoàng Hữu, Kim Dũng, Trần Dư, Hà Phạm Phú, Hà Văn Thể, Phạm Đăng Chẩm, Nguyễn Hình Anh, Tạ Minh Châu, Nguyễn Thị Mai, Trần Thị Nương, Phan Chúc...
Bấy giờ, nhà thơ Hữu Thỉnh ở Binh chủng Tăng đóng quân ở Vĩnh Yên, “bà xã” và các cháu ở nhà tập thể Công ty Nông sản Việt Trì. Chủ nhật hàng tuần, nhà thơ lại “cắt cơm bơm xe” khởi hành từ núi Đanh, ròng rã sáu năm về thăm vợ con ở Việt Trì, biết bao kỷ niệm vui buồn với thành phố Ngã ba sông có thể nào quên:
“Sáu năm tôi đi về/ Vui buồn cùng thành phố/ Việt Thanh và Việt Tú/ Việt Trì trong tên con”...
Nhà thơ Bằng Việt thường đáp tàu hỏa từ Hà Nội lên nhờ họa sĩ Hoàng Hữu vẽ bìa sách, muốn chia sẻ những khó nhọc của bạn bè bén rễ ở vùng đồi trung du để gieo trồng, gửi gắm vào một mùa hoa trái có ý nghĩa cho cuộc đời: “Cây bén rễ vào sườn đồi khó nhọc/ Vẫn ra hoa kết trái cho đời/ Bạn của tôi ơi! Anh cũng là thi sĩ”... (Bè bạn một vùng đồi).
Sau một thời gian chuẩn bị các văn bản, Điều lệ Hội, Hội Văn nghệ Vĩnh Phú tiến hành Đại hội trong 3 ngày (từ 4 - 6/3/1975) tại Hội trường ngoại vụ UBND tỉnh rất trang trọng. Các đồng chí lãnh đạo Tỉnh ủy, UBND tỉnh và các ban, ngành hữu quan, báo chí trong tỉnh tới dự.
Các cơ quan Văn nghệ Trung ương lên dự có nhà thơ Bảo Định Giang - Phó Vụ trưởng Vụ Văn nghệ và các nhà thơ Huy Cận, Xuân Diệu, Anh Thơ, Trịnh Đường, Bằng Việt, Trần Nhật Lam, Vũ Quần Phương, nhạc sĩ Nguyễn Xuân Khoát và các báo Văn nghệ, Cứu quốc, các Nhà xuất bản Hội Nhà văn, Văn học, Tạp chí Văn nghệ Quân đội, Đài Tiếng nói Việt Nam đều lên dự, chúc mừng Đại hội.
Nhớ mãi, trong những ngày Đại hội Văn nghệ là tin chiến thắng liên tiếp, dồn dập từ miền Nam bay ra trên các trang báo, phát trên Đài Tiếng nói Việt Nam. Những tấm pa-nô hoành tráng vẽ bản đồ Việt Nam, in dấu chấm son màu cờ giải phóng nổi lên trên các đô thành, tỉnh lỵ miền Nam là nguồn cảm hứng, khích lệ các văn nghệ sĩ sáng tác kịp thời trong niềm tự hào dân tộc theo những bước chân “thần tốc” của các binh đoàn trong “chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử” tiến vào giải phóng Sài Gòn, thống nhất đất nước, giang sơn thu về một mối, để “Người mẹ Cà Mau ra thăm Đất Tổ” (Thơ Nguyễn Phan Hách) và người lính Trường Sơn lại về “Đêm nay mình ngủ ở Phong Châu” (Thơ Phạm Ngọc Cảnh).
Buổi đầu thành lập “Hội Văn nghệ Vĩnh Phú” chỉ có chừng hơn 60 hội viên tập hợp ở một số cơ quan có người hoạt động trong lĩnh vực văn học nghệ thuật. Đến nay, Hội Liên hiệp Văn học nghệ thuật Phú Thọ đã có trên 250 hội viên sinh hoạt trong các chuyên ngành: văn xuôi, thơ, lý luận phê bình, văn nghệ dân gian, mỹ thuật, âm nhạc, nhiếp ảnh, sân khấu, múa, văn học nghệ thuật các dân tộc thiểu số... Ngôi nhà Hội Liên hiệp Văn học nghệ thuật tỉnh còn có các chi hội VHNT trực thuộc các chuyên ngành TW hoạt động rất có hiệu quả như các Chi hội Nhà văn Việt Nam, Chi hội Mỹ thuật, Chi hội Âm nhạc, Chi hội Nhiếp ảnh, Chi hội Sân khấu và Chi hội VHNT các dân tộc thiểu số Việt Nam đứng chân trên địa bàn tỉnh, góp phần vào nền VHNT của địa phương thêm phong phú, giàu hương sắc...
Từ số “Sáng tác mới” xuất bản đầu tiên của Hội Văn nghệ Vĩnh Phú trình bày rất đẹp (mỗi quý ra 1 kỳ, rồi 2 tháng 1 kỳ), sau khi tách tỉnh, Hội Văn học nghệ thuật Phú Thọ lấy tên “Tạp chí Văn nghệ Đất Tổ” (mỗi tháng ra 1 số) và từ tháng 6 năm 2021 ra mỗi tháng 2 kỳ để kịp thời phục vụ nhiệm vụ chính trị của địa phương và nhu cầu của bạn đọc.
Tạp chí Văn nghệ Đất Tổ luôn luôn cải tiến về nội dung hình thức trình bày sao cho đẹp, đầy đủ các chuyên mục: Thơ, văn, lý luận phê bình, văn học với nhà trường, văn học nước ngoài và đến với “Những bài thơ hay, những bức tranh, ảnh đẹp”... hướng bạn đọc cảm thụ, thưởng thức cái hay, cái đẹp của văn chương, nghệ thuật đi vào cuộc sống, hướng con người tới Chân - Thiện - Mỹ.
Trong những năm qua, Tạp chí Văn nghệ Đất Tổ phối hợp với Chi hội Nhà văn Việt Nam tại Phú Thọ tổ chức các cuộc thi thơ, truyện ngắn thành công với các đề tài “Học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh”, “Biển đảo Việt Nam”, “Nông thôn mới”, “Hình ảnh người công nhân, nông dân”, “Phụ nữ Việt Nam” trên quê hương Đất Tổ...
Qua các cuộc thi, phát hiện những nhân tố mới, những điển hình tiên tiến ở cơ sở để văn học nghệ thuật thực sự đi vào cuộc sống. Đồng thời, qua các cuộc thi nhằm phát hiện những cây bút mới là nguồn bổ sung hội viên kết nạp vào Hội Liên hiệp Văn học nghệ thuật tỉnh ngày một phát triển.
Nhìn lại 50 năm qua, Phú Thọ may mắn được thừa hưởng cái nôi của nền văn nghệ kháng chiến là tinh hoa của dân tộc. Đội ngũ văn nghệ sĩ Đất Tổ nối tiếp nhau qua nhiều thế hệ cầm bút từ kháng chiến chống Pháp đến chống Mỹ, có các nhà văn đã được Giải thưởng Nhà nước về văn học: Sao Mai, Ngô Ngọc Bội, Nguyễn Khắc Xương, Nguyễn Hữu Nhàn và nhà thơ “con chim lửa Trường Sơn” Phạm Tiến Duật đã được giải thưởng Nhà nước và giải thưởng Hồ Chí Minh (truy tặng). Đó là niềm tự hào cho quê hương Đất Tổ.
Nhân dịp này, cũng xin được điểm danh trong 30 năm qua đã có nhiều tác giả (là hội viên Hội Liên hiệp Văn học nghệ thuật Phú Thọ) có tác phẩm đã được Giải thưởng Hùng Vương và Kỷ niệm chương Hùng Vương là những Giải thưởng cao quý về văn học nghệ thuật của UBND tỉnh trao tặng (cứ 5 năm xét 1 lần) cho những tác phẩm có chất lượng viết về quê hương Đất Tổ, được đông đảo công chúng ghi nhận.
Theo danh sách lần lượt có các tác giả được Giải thưởng văn học nghệ thuật Hùng Vương trong những năm qua: Sao Mai, Ngô Ngọc Bội, Nguyễn Khắc Xương, Nguyễn Đình Ảnh, Đỗ Ngọc Dũng, Trịnh Hoài Đức, Nguyễn Hữu Nhàn, Nguyễn Hưng Hải, Kim Dũng, Nguyễn Tham Thiện Kế, Nông Thị Ngọc Hòa, Vũ Quốc Khánh, Nguyễn Đình Phúc, Cầm Sơn, Nguyễn Quang Thuyên, Vũ Văn Viết, Trịnh Hùng Khanh, Đỗ Xuân Thu, Triệu Hồng, Nguyễn Hùng Sơn, Dương Huy Thiện...
Tổng kết 50 năm nền văn học nghệ thuật Việt Nam sau ngày thống nhất đất nước (30/4/1975 - 30/4/2025) cũng vừa tròn tuổi 50, qua trải nghiệm của Hội Liên hiệp Văn học nghệ thuật Phú Thọ và Tạp chí Văn nghệ Đất Tổ đang tiềm tàng sức mới, vượt lên phía trước. Tôi lại nhớ đến thi sĩ Chế Lan Viên khi ông viết bài thơ ngoài 50 còn nhiều hứa hẹn “Tuổi đã ngoài năm mươi/ Chắc gì còn mới lạ/ Mọc chùm hoa trên đá/ Mùa xuân không chịu lùi”...
Uống nước nhớ nguồn” - Nửa thế kỷ qua, Hội Liên hiệp Văn học nghệ thuật Phú Thọ và Tạp chí Văn nghệ Đất Tổ đã là ngôi nhà chung của các văn nghệ sĩ, có địa chỉ 160 đường Lê Quý Đôn, thành phố Việt Trì ai cũng biết “Đường Lê Quý Đôn thành dòng địa chỉ/ Bầu bạn gửi bài trang viết đầu tay”...
Trong nửa thế kỷ qua, Hội Liên hiệp Văn học nghệ thuật Phú Thọ và Tạp chí Văn nghệ Đất Tổ còn là “bà đỡ” mát tay, đầu tư, chăm chút biết bao nhiêu “đứa con tinh thần” của các hội viên, cộng tác viên đến với bạn đọc yêu quý văn chương, nghệ thuật trên những miền đất nước qua trang sách kết nối cơ duyên của Tạp chí Văn nghệ Đất Tổ. Đó là niềm vui, hạnh phúc của các tác giả cầm bút và những người làm công tác văn học nghệ thuật. Có thể theo một tiếng gọi nào đó bạn đã qua cầu, sang sông đến miền đất mới nhưng xin đừng quên dòng chảy văn chương từ đất Tổ cội nguồn...
Và hãy nhớ về nơi xuất phát từ mái nhà Hội Liên hiệp Văn học nghệ thuật Phú Thọ thân yêu. Nơi ấy, có phố cây bàng xanh mát và cây đại 50 tuổi sẵn sàng chào đón bạn như cánh chim xa mỏi cánh lại bay về “Phố cây bàng còn bao điều muốn nói/ Nơi đàn chim có tổ ấm tìm về”...
K.D