“Thưa Bác, hôm nay...” là tiếng lòng đồng vọng của tác giả và những con người có mặt trong tập thơ dâng lên Bác, nhân tháng 5 sinh nhật Người. Chính xác bài thơ “Thưa Bác, hôm nay...” được lấy làm nhan đề cho tập thơ chị viết ngày 15/5/2018 - như tiêu mốc, cũng là cái “Tứ” của tập thơ này, được triển khai qua 39 bài thơ tự sự - thơ tự do, thơ văn xuôi... như những câu chuyện kể mộc mạc, giản dị, truyền cảm. Rõ ràng nội dung cảm hứng đã chọn thể loại một cách tự nhiên, chứ đâu phải tác giả chủ định trước thể loại biểu hiện, mà muốn chọn cũng không được. Cũng như kết luận của bài thơ, do quy luật nội tại bài thơ quyết định, chứ không thể ép được. Nếu tôi không nhầm, thì thi sĩ Tố Hữu cũng đã trả lời như thế, khi có người hỏi ông về những bài thơ ông viết về Bác Hồ... Bài thơ “Sáng tháng năm”, từ trực cảm dâng trào, lần đầu tiên được thấy Bác, nhân ngày sinh nhật Người tại chiến khu Việt Bắc, nên âm hưởng mở đầu cảm xúc, vần thơ lục bát ngọt ngào, xúc động xuất hiện tự nhiên như không thể khác. Nhưng trường ca Sử thi “Theo chân Bác” lại là thơ thất ngôn trang trọng cổ kính của thơ mang tính tổng kết cả cuộc đời 79 mùa xuân làm cách mạng của Bác. Nhà thơ Chế Lan Viên, với bài thơ dài “Người đi tìm hình của nước” thì lại là thơ mới giàu tính triết lý của phong cách quen thuộc thơ ông...
Vì thế với “Thưa Bác, hôm nay...” sẽ không lấy sự thỏa mãn được đọc những vần thơ mượt mà, long lanh với những ngôn từ gọt rũa, thủ pháp nghệ thuật, hình ảnh đa sắc màu... để thưởng lãm tập thơ này cũng là điều dễ hiểu. Bởi xét cho cùng, việc thưởng thức mỗi tác phẩm văn nghệ, nhất là với thơ, khác nào như nhâm nhi, tận hưởng để nhận ra cái vị độc đáo của thứ rượu từng vùng, của mỗi loại trái cây tươi ngon. Cái vị độc đáo, sự truyền dẫn lan tỏa của “Thưa Bác, hôm nay...” là ở biên độ nội dung qua lăng kính trực cảm của tác giả với những câu chuyện thực cảm động, lay động lòng người. Thiết tưởng, Thưa Bác, dâng lên Bác những điều sống, học tập và làm theo tấm gương tư tưởng, đạo đức, phong cách Bác không thể là sự hư cấu hay đánh bóng, làm màu... cũng là lẽ đương nhiên. “Thưa Bác, hôm nay...” chỉ 39 bài thơ - 39 đóa hoa thơm dâng lên Bác. Nhưng hầu như toàn dân học tập và làm theo lời Bác đã có mặt trong tập thơ này từ vùng xuôi, vùng ngược, nam phụ lão ấu đến công, nông, binh, trí thức... với những chuyện thực muôn vẻ sâu sắc, cảm động. Đó là chuyện người ông ngoại tác giả thời làm điệp báo Sài Gòn một lòng tận hiến trong chiến dịch Tết Mậu Thân được Bác Hồ tặng Huy hiệu của Người giờ đây vẫn lưu giữ như một bảo vật và “Dạy cháu con noi gương truyền thống/ Dân tộc mình như lời Bác hằng mong” là người mẹ Nam Đàn “Cứu người chẳng từ nan - Cha già Hồ Chí Minh đã dạy”. Là đội xe ôm chữ thập đỏ nghĩa tình thành phố Việt Trì không quản ngày đêm tình nguyện vận chuyển bệnh nhân, những người cơ nhỡ... ”Học theo Bác ươm mầm gieo nhân đức/ Tim mỗi người là ánh sáng Đan Ko” là anh thương binh “Tàn mà không phế như Bác Hồ từng dạy” tình nguyện hiến đất cho xã mở con đường ra cánh đồng cho bà con nông dân bớt vất vả, nhọc nhằn. Những chiến sĩ áo trắng thì luôn nhớ và làm theo lời Bác dạy: “Lương y như từ mẫu”. Giới báo chí “Hướng về cây chì đỏ trong tay Người khoanh lên từng bài báo/ Viết cho ai... viết để làm gì... viết như thế nào cho dân dễ hiểu/ Dân dễ nghe dân làm Cách mạng”. Là thầy giáo trẻ người Kinh “Tình nguyện tháng năm cầm tay luyện chữ/ Rèn nếp người cho đám trẻ H’Mong” rồi “Thành người H’Mong chẳng biết tự khi nào/ Cũng chẳng biết từ khi nào bản gọi: Cháu Bác Hồ, con bản ta thôi!” Các cháu thiếu niên nhi đồng làm “Theo năm điều Bác dạy”, thi đua “Mỗi ngày một việc tốt”...
Thưa Bác, hôm nay cả dân tộc vẫn luôn ghi nhớ và làm theo lời Bác, làm Cách mạng là phải “Dĩ công vi thượng.” Là “Vua Hùng đã có công dựng nước/ Bác cháu ta phải cùng nhau giữ lấy nước” như lời dạy, ngày Bác về thăm Đền Giếng. Là bài học Bác dạy từ câu chuyện kiên tâm giết sâu mọt nơi chiếc chõng tre bình dị mà thấm thía: “Kẻ thù của dân như sâu của chõng/ Phải đập tan không để lộng hành”. Thưa Bác, hôm nay, toàn dân vẫn đang noi theo tấm gương tình thương bao la của Bác như câu chuyện ngày ở Việt Bắc Bác thương anh lính vệ binh không may bị ngã “Ké ngồi xuống bình tĩnh/ Nắn chân người vệ binh/ Rồi ân cần Ké hỏi - chú ngã có đau không?” và chuyện có lần, đêm mùa đông lạnh giá, nơi chiến khu, thương vệ binh đứng gác, Bác “Lấy áo mưa của mình... Khoác cho người vệ binh”... Rồi nửa tháng sau, tiểu đội được nhận quà Bác trao “Mười hai chiếc áo dạ/ Cho anh em ấm lòng”. Dân Chu Hóa còn nhớ như in những ngày Bác làm việc ở đây thời chống Pháp, đọc báo Phú Thọ, thấy tin các cháu bé bị lạc, ”Bác yêu cầu thư kí/ Đi đón các cháu về/ Tìm nhà, tìm người dạy/ Nuôi các cháu nên người”. Học Bác, là còn học và làm theo phong cách sống giản dị, cần kiệm, liêm chính của Bác “Áo ka ki bạc màu/ Thêm đôi hài dép lốp”... “Bác không nhận điều hòa/ Chiếc máy này nên để/ Tặng cô chú thương binh”...
“Thưa Bác, hôm nay...” là ước nguyện “Con muốn viết bài thơ dâng Bác”. Nhưng như chị tự bạch “Mà câu từ ngượng nghịu vụng thô”. Bởi Người vĩ đại “Như tiên ông đức độ nhân từ/ Trái tim ấm như vầng dương sáng/ Yêu dân như biển cả yêu bờ/ Hồ Chí Minh tượng đài vĩnh cửu!” (Tượng đài vĩnh cửu) Như ai đó đã ví: Bác là “Bóng núi lớn”, là “Rồng trong mây”. Bấy lâu nay, đã có ai dám tự cho mình đã hiểu hết Bác!
Tập thơ “Thưa Bác, hôm nay...” của chị đã được nhận giải Khuyến khích của cuộc thi sáng tác và quảng bá tác phẩm VHNT, báo chí về chủ đề “Học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh” do Ban Tuyên giáo Trung ương tổ chức.
N.Đ.V