Các chị đã góp máu xương và sức trẻ làm nên tuyến đường Hồ Chí Minh huyền thoại. Đó là bản anh hùng ca bất tử của dân tộc Việt Nam. Những cung đường, những dốc, những đèo còn mãi với thời gian là chứng tích ghi nhận sự cống hiến, hy sinh anh dũng của những người con đất Việt, trong đó có những nữ chiến sĩ Trường Sơn Đất Tổ. Các chị đã vượt qua mưa bom, bão đạn của kẻ thù, khí hậu khắc nghiệt để hoàn thành nhiệm vụ, cống hiến một phần công sức vào công cuộc giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước.

Để phát huy truyền thống và động viên, giúp đỡ nhau trong cuộc sống, ngày 17/8/2002, Ban Liên lạc nữ chiến sỹ Trường Sơn tỉnh Phú Thọ được thành lập. Những năm qua, Hội Trường Sơn tỉnh Phú Thọ thường xuyên tổ chức các hoạt động tích cực, hiệu quả như: Kỷ niệm Ngày truyền thống Bộ đội Trường Sơn; xây nhà tình nghĩa cho các hội viên có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn về nhà ở; tổ chức thăm Nghĩa trang Liệt sĩ Trường Sơn; tặng nhiều suất quà cho các gia đình Thương binh - Liệt sĩ và nạn nhân chất độc da cam; tổ chức gặp mặt, động viên các thế hệ cán bộ chiến sĩ Trường Sơn phát huy bản chất, truyền thống “Bộ đội Cụ Hồ” trên mặt trận mới; tích cực xây dựng Đảng, chính quyền, phát triển kinh tế, giữ gìn an ninh trật tự - an toàn xã hội ở địa phương...

Có dịp gặp gỡ những cựu bộ đội nữ  chiến sỹ Trường Sơn Đất Tổ ở tuổi 17, 18 năm nào, đã lên đường nhập ngũ xông pha vào tuyến lửa, cùng quân, dân cả nước tạo nên đường mòn Hồ Chí Minh huyền thoại, góp phần quan trọng vào chiến thắng lịch sử mùa xuân năm 1975. Giờ đã bước qua tuổi 70, sức khỏe giảm sút, nhưng họ vẫn giữ được ý chí quật cường của người lính và tinh thần đồng đội ấm áp, sẻ chia về những câu chuyện cảm động của họ về một thời sục sôi của tuổi trẻ, mà như hiện ra trước mắt chúng ta những năm tháng khói lửa chiến tranh hừng hực khí thế.

Sinh ra ở Xương Thịnh - Cẩm Khê, Nguyễn Thị Nải đang là sinh viên đã lên đường làm y tá phục vụ chiến trường BKC. Chị đi đến Quảng Bình, qua Thượng Lào và Nam Lào vào Đội điều trị 2 - Binh trạm 37 - Sư đoàn 470 - Đoàn 559. Khi Bệnh viện 47 trực thuộc Đoàn 559 được thành lập, chị được đề bạt làm Trưởng khoa cấp cứu. Nhớ lại năm tháng lặn lội ở chiến trường Lào, chị Nải cũng không thể nhớ nổi mình đã cứu chữa cho bao nhiêu thương binh và chết hụt bao nhiêu lần. Chị Nải nhớ nhất kỷ niệm đặc biệt và cũng là vinh dự lớn mà không phải người lính Trường Sơn nào cũng có được. Đó là vào cuối năm 1973, khi được lệnh từ chiến trường Nam Lào được ra miền Bắc đi an dưỡng do sức khỏe yếu. Nguyễn Thị Nải và Nguyễn Thị Hồng Nga đi từ Nam Lào ra Quảng Bình bất ngờ trên đường gặp một đoàn xe ô tô. Hai chị em vẫy chiếc xe thứ 2. Trên xe có một lái xe và một người bộ đội cũng khá lớn tuổi. Hai người đi nhờ xe ô tô đến trạm 36 thì máy bay địch phát hiện ném vào đoàn xe, nhiều xe bị lật xuống vực. Xe của hai chị em đi nhờ mắc vào 2 cây độc mộc khá to và bị kẹt ở đấy nên 4 người trên xe còn sống. Sau khi lực lượng chi viện đến cứu hộ thì nghe họ xưng hô báo cáo mới biết người lính già trên xe là Tư lệnh Đoàn 559 - Đồng chí Đồng Sỹ Nguyên (sau này ông là Ủy viên Bộ Chính trị, Phó Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng - Nay là Chính phủ). Sau trận bom, nhiều đồng chí hy sinh, đơn vị tưởng Nải và Nga đã chết nên làm lễ truy điệu. Trận bom địch kết thúc, xe ô tô được điều đến chở vị Tư lệnh Binh đoàn 559 cùng 2 chị em tiếp tục di chuyển ra Quảng Bình (huyện Cự Lẫm) vào lúc 4 giờ sáng. Do thông tin tình báo địch biết có cán bộ cao cấp trong đoàn xe nên sau đó máy bay địch từ hạm đội trên biển tiếp tục quần phá dữ dội. Hai chị em cùng đoàn công tác của đồng chí Đồng Sỹ Nguyên phải tản ra mỗi nguời một hướng. Nải và Nga lần mò tìm đường vào bản, hỏi thăm để tìm về đơn vị giao liên. Ở đây một tuần thì trạm giao liên bố trí đi ra Bắc để về đoàn an dưỡng tại Lập Thạch, Vĩnh Phú trước khi chuyển ngành ra ngoài về Bệnh viện huyện Cẩm Khê, Phú Thọ.

Chị Nguyễn Thị Khôi sinh ra và lớn lên tại Tam Nông, tỉnh Phú Thọ, nhập ngũ ngày 24/8/1973. Ngày nhập ngũ cả xã có một mình chị là nữ. Lúc ấy chị chỉ đủ 39kg. Sau thời gian đầu làm chiến sỹ nuôi quân, chị được cử đi theo học lớp y tá - Trường quân y - Đoàn 559. Tiếp xúc nhiều thương bệnh binh, nhiều câu chuyện khó nói của người quân y nơi chiến trận làm chị nhớ mãi. Việc băng bó cho thương bệnh binh là công việc thường ngày của các nữ y tá nhưng không ít lần các thương binh của ta bị thương vào “vùng kín” thì đối với nữ y tá không phải là điều đơn giản. Là con gái mới lớn, chưa va chạm nhiều, nên trong khi làm nhiệm vụ chữa lành vết thương cho các đồng chí thương binh là nam giới, phải băng bó khu vực nhạy cảm, đó là một việc làm vô cùng khó khăn. Những trường hợp thương binh quá nặng bị hôn mê thì y tá muốn làm sao cũng được, những ca thương binh còn tỉnh táo khi thay băng gạc các vết thương phần mềm khu vực “nhạy cảm” của các nam chiến sỹ thật sự phức tạp. Có những ca phải thay băng đi thay băng lại vài lần trong ngày vì lúc băng quấn đã chặt tưởng rằng yên tâm nhưng sau đó cái “của quý” của anh em lại co lại tụt băng ra. Lại phải thay băng để cầm máu và sát trùng vết thương. Đó cũng là những kỷ niệm khó quên của một thời quân ngũ.

Điều sâu sắc và đau đáu trong lòng nữ y tá Nguyễn Thị Khôi vẫn mang mãi theo mình những năm tháng sau khi xuất ngũ chuyển ngành là những ca thương binh nặng cụt chân tay, mù mắt, vỡ sọ não. Trong điều kiện thiếu thốn, hạn chế thuốc men, thiết bị y tế không đầy đủ nên không thể cứu sống họ. Có những chiến sỹ mất ngay trên bàn phẫu thuật, những lời trăng trối, lời tâm sự của những đồng đội trong cơn hấp hối... luôn là những ký ức không phai mờ năm tháng nơi chiến trường ác liệt. Những dặn dò nhắn gửi trước phút lâm chung của thương binh nặng về gia đình, quê hương mình, những lời hẹn ước ngày hòa bình về quê hương gặp nhau. Anh Nguyễn Hữu Phú - quê Ba La, Bông Đỏ, Hà Đông bị cụt 1 chân và vỡ sọ não trước khi mất đi anh vẫn hy vọng để sau này hẹn về quê Tam Nông tìm lại cô y tá Nguyễn Thị Khôi. Nhưng vết thương đã cướp mất anh đi. Những năm tháng ở chiến trường cứu chữa thương bệnh binh, đã 3 lần Nguyễn Thị Khôi hiến máu của mình - nhóm máu O cho các đồng đội. Đây là những kỷ niệm rất đỗi tự hào của nữ y tá Nguyễn Thị Khôi vì đã tiếp dòng máu nóng cho những đồng đội thân yêu để giành giật lại sự sống cho họ khi ranh giới giữa sự sống và cái chết chỉ trong gang tấc. Những kỷ vật được tặng nơi chiến trường trong những ngày ở Trạm phẫu tiền phương ở Trường Sơn luôn được chị cất giữ như những vật báu cuộc đời.

Chị Phạm Thị Ân sinh ra và lớn lên tại thôn Phú Lợi (xã Trường Thịnh, thị xã Phú Thọ) nhập ngũ 24/8/1973. Vì sức yếu, chiều cao, cân nặng không đủ chị đã tìm mọi cách để được nhập ngũ. Đến ngày nộp đơn, chị mang đơn ra tận cánh đồng bố đang cày bừa để ký xác nhận. Lúc ra đến ruộng thì cả bố và trâu đang bừa giữa ruộng. Đứng trên bờ chị gọi bố: “Bố ơi! Bố ký vào đơn cho con đi bộ đội, bạn con 3, 4 đứa cùng đi đợt này vui lắm! - Cha bố chị, mày đủ cân đâu mà đi. - Không, bố cứ ký vào đơn cho con. Bạn con cũng bé như con vẫn đi được đấy. - Nhưng tao đang bừa buông ra trâu nó phá, ký thế nào được. Để trưa nay tao về bàn với mẹ mày xem sao”. - “Không, bố ký bây giờ con nộp đơn cho kịp. Để đến chiều họ không nhận đơn nữa đâu”. Dừng bừa giữa ruộng bố bảo: “Mày lội ra đây để bố ký”. Thế là chị vội vã xắn quần lội xuống ruộng bừa mang đơn nhập ngũ ra giữa ruộng để bố ký. Ngày khám tuyển, biết mình sức khỏe khó đạt nên chị đã mặc sẵn áo có 2 túi rộng và cả quần nữa. Cố khoác cái áo khoác mỏng ở ngoài với lý do hơi viêm họng để dễ bề qua mắt hội đồng khám sức khỏe. Chị không dám khám lúc ban đầu mà chờ đến gần cuối buổi khi mọi người ít chú ý mới lặng lẽ đúc 2 chiếc bánh chưng nhỏ vào 2 túi áo khoác và 1 ít viên đá cuội vào túi quần. Lúc cân nặng đã được 39,8kg được làm tròn 40kg. Do sợ thiếu chiều cao chị hơi kiễng gót chân lên cho đủ 1,5m. Thế là đạt vớt phải đến lúc lên xe hành quân, chị là người được gọi cuối cùng, lúc ấy mới thở phào nhẹ nhõm vì mình được đi bộ đội.

Chị được vào biên chế vào Đại đội Công binh C3-D30-E31 Đoàn 559 mở đường ở Bản Phường đất bạn Lào (2 tháng). Sau đó chị được điều về lại Quảng Trị và được biên chế vào Tổ đánh bộc phá lấy đá làm mố cầu. Công việc của chị là nổ mìn phá đá tại các ngầm. Chị nhớ mãi những năm Trường Sơn làm lính Công binh biết bao gian khổ sốt rét mưa rừng và cả gió lào hầm hập. Có lần dùng xà beng đào hố đặt bộc phá, đất sập cả khối đè lên nửa người suýt chết. Trong rừng địch rải nhiều mìn lá trông như bông hoa treo lơ lửng trên cành cây nên anh chị em luôn cẩn thận vì đã có nhiều đồng chí bị thương do không phát hiện ra khi làm nhiệm vụ. Những ngày ở đất Lào, ngoài giờ làm nhiệm vụ phá đá mở đường chị và đồng đội phải tự chăm lo sinh hoạt khó khăn thiếu thốn đủ bề. Ăn uống phải đi kiếm măng rừng, rau rừng để cải thiện bữa ăn cho đơn vị. Chị và đồng đội phải làm công tác dân vận với bà con dân tộc bên nước bạn Lào để bà con giúp đỡ rau xanh, nải chuối, quả bí,... cho bộ đội. Tình cảm của nhân dân bà con 2 nước Việt - Lào tuy khó khăn nhưng rất thương yêu bộ đội Việt Nam, đặc biệt là bộ đội nữ. Nhiều kỷ niệm đẹp của bà con nhân dân về tình quân dân là động lực giúp chị và đồng đội vượt qua mọi khó khăn để hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao. Những tháng năm trong quân ngũ, tham gia tại chiến truờng miền Nam, Lào luôn là những kỷ niệm đẹp và ý nghĩa đối với chị và đồng đội. Ngày chị trở về nhà bố bảo: “Con còn sống trở về bố mừng lắm. Nếu chẳng may có mệnh hệ gì thì bố vô cùng đau lòng. Nhưng bố vui vì chưa có ai lại ký đơn nhập ngũ cho con gái ngay trên ruộng bừa”. Mỗi lần nhắc đến việc này chị vẫn thầm cảm ơn nguời cha của mình. Nếu không, cuộc đời mình đâu có những kỷ niệm đẹp đẽ và đầy ý nghĩa của tuổi thanh xuân trên chiến trường của thời kỳ chiến tranh chống Mỹ gian lao và anh dũng.

Đối với chị Nguyễn Thị Dũng nữ chiến sỹ xung phong Công binh mở đường lại luôn nhớ về một thời chiến đấu đầy gian khổ khốc liệt. Nhưng dù khốc liệt ra sao thì tình yêu quê hương, đất nước đã giúp chị vượt qua tất cả. Trong tình yêu lớn ấy còn có tình yêu đôi lứa nảy nở giữa chị với chàng trai Nguyễn Tiến Thành - đôi bạn cùng học, cùng nhập ngũ ngày xưa. Chị Dũng sinh ra và lớn lên tại xã Trưng Vương, thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ, nhập ngũ ngày 24/8/1973 cùng bạn thân là anh Nguyễn Tiến Thành nhưng mỗi người một đơn vị. Sau 2 tháng huấn luyện, chị Dũng được chuyển về đơn vị C3 - D95 - F304B để đi vào Nam, sau đó lại vào đơn vị C12 - D69 - E509 - Đoàn 559 làm nhiệm vụ của chiến sỹ Công binh mở đường 42 tuyến Vĩnh Linh - Quảng Trị. Tháng 10/1974, chị Dũng chuyển sang Cục công binh - D676 - Đoàn 559 tiếp tục mở đường 3 tháng rồi chuyển sang làm đường 14B - đầu cầu Đắk Krông vào Quảng Nam qua huyện A Sầu A Lưới. Kể từ ngày chị và anh Thành gặp lại nhau tại cung đường 42 thì hai người rất nhớ nhau.  Tình cảm lứa đôi, thư đi thư về giữa đôi bạn cùng quê nơi chiến trường đã thêm bền chặt, gắn bó. Hai người đã viết rất nhiều thư động viên nhau chiến đấu, bảo vệ quê hương và hẹn ngày trở về kết duyên đôi lứa. Chị Dũng nhớ nhất bài thơ mình đã sáng tác gửi anh Thành đó là bài “Trọn vẹn”. Bài thơ được chị Dũng sáng tác năm 1977 gửi cho anh Thành (khi chị Nguyễn Thị Dũng vẫn trong quân ngũ gửi cho anh Thành đã chuyển ngành về quê) như một lời nhắn gửi và cũng thể hiện quyết tâm hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ trở về quê hương, kết duyên vợ chồng. “Anh đã về quê mẹ thân yêu/Nơi diễn ra ngày đầu vào quân ngũ/ Bên bố mẹ, anh chị em đông đủ/ Có nhớ người còn ở Trường Sơn/ Vì mải mê duyên nợ với con đường/ Nên chưa thể về cùng anh được/ Ngày ra đi hai đứa cùng sánh bước/ Nay trở về anh trước, em sau/ Đoạn đường trường ta hẹn ước cùng nhau/ Môi trường mới anh ơi?Đừng quên nhé/ Dành thời gian mỗi khi có thể/ Viết cho em và nhớ tới em nhiều.../...Trường Sơn hai đứa chúng mình/ Cùng nhau đánh giặc trọn tình nước non/ Tình yêu đất nước vẹn tròn/ Tình yêu đôi lứa mình còn chờ nhau/Nhớ lời thề nguyện trước sau/ Đá mòn sông cạn yêu nhau vẫn chờ” Nguyễn Thị Dũng - Hòm thư: 658125JA01. Hai người hiện ở bên nhau, trọn đạo vợ chồng, góp phần xây dựng quê hương giàu đẹp.

(Còn tiếp kỳ II)